6 – Chinese familieverhoudingen

Foto: Zestigste verjaardag van Majoor Tjong A Fie, 17 augustus 1920, Medan

Binnen hun familie en in groter familieverband hanteren Chinezen een ingewikkeld systeem van aanspreekvormen, waarin onderlinge familiebetrekkingen aangeduid worden met een afzonderlijke term voor vrijwel iedere positie in dat familieverband.

Het wordt als ongepast beschouwd om familieleden en verwanten aan te spreken met hun eigennamen. Dat geldt vooral voor verwanten die tot dezelfde generatie als de eigen ouders behoren of daarboven. Juist voor hen worden deze aanspreekvormen gebruikt, hetzij op zichzelf, hetzij in combinatie met de eigennaam of bijnaam.

Uit deze aanspreekvormen kan precies worden afgeleid hoe de familieverhouding tot de ander is. Het wordt dan duidelijk of het een familielid van moeders- of van vaderskant betreft, of het gaat om een bloedverwant of iemand die aangetrouwd is, terwijl het ook de generatieverhouding/anciënniteit aangeeft: betreft het een ouder of jonger familielid.

Om een en ander te illustreren geven wij het voorbeeld van de basistermen voor het begrip ‘tante’ in het Mandarijn, Peranakan en Hakka:

Zuster van vader: 姑姑/gūgu (Mandarin); koh (Peranakan); koekoe (Hakka).
Echtgenote van oudere broer van vader: 婶婶/shěnshen (Mandarin); em (Peranakan); pak-meh (Hakka).
Echtgenote van jongere broer van vader: : 婶婶/shěnshen (Mandarin); encim (Peranakan); soek-meh (Hakka).
Zuster van moeder: 姨媽/yímā (Mandarin); ie (Peranakan); a-ie (Hakka).
Echtgenote van broer van moeder: 舅媽/jiùmā (Mandarin); eng-kim (Peranakan); kieu-meh (Hakka).

Vindt u dit verwarrend? Kijk deze FILM over het Chinese verwantschapsysteem in Mandarin.

Christopher Ng, Mei 2015

Bronnen:

• Chang, Q. (1981), Memoires of a Nyonya, Singapore: Eastern Universities Press
• Gwee, W.T.H. (2006), A Baba Malay Dictionary: the first comprehensive compendium of Straits Chinese terms and expressions, Singapore: Tuttle Publishing.
• Tan, C.B. (1988), The Baba of Melaka: culture and identity of a Chinese Peranakan Community in Malaysia, Petaling Jaya: Pelanduk Publications.
• Tan, G.L. (1963), The Chinese of Sukabumi: a study of social and cultural accommodation, New York: Monograph Series.
• Persoonlijk contact, Louisa A.K. Koh, 30 april 2015.