Thio Thiam Tjong

Thio Thiam Tjong (Semarang, 4 april 1896-Nederland, 22 september 1969), wordt in Semarang in een prominente Chinese familie geboren. Hij krijgt een Europese schoolopleiding en studeert eerst aan de hbs in Leiden en vervolgens aan de Technische Hogeschool in Delft.

Terug in Indonesië maakt hij carrière als succesvol zakenman en politicus. In Semarang werkt hij eerst in de import-exportzaak van zijn vader om deze, na diens terugtreden in 1933, te leiden en verder uit te bouwen. Hij wordt beschouwd als een leider van de Chinese gemeenschap. Vanaf 1927 is hij samen met andere Chinezen waaronder H.H. Kan actief voor en bij de oprichting in 1928 van de op Nederland georiënteerde politieke partij Chung Hwa Hui. Tot de Japanse bezetting vervult hij vele maatschappelijke functies. Hij is lid van de Provinciale Raad van Midden-Java en wordt voorzitter van de Semarangse tak van de Chung Hwa Hui. Hij is voorzitter van de Siang Hwee (Chinese Kamer van Koophandel), zit in het bestuur van de Chinees-Engelse school, is voorzitter van de Tiong Hoa Hwee Koan schoolvereniging en voorzitter van de Pasar Malam Semarang. Deze Pasar Malam-fair wordt georganiseerd om fondsen te werven voor liefdadigheidsdoelen. Gedurende de Chinees-Japanse oorlog zet hij zich in voor en draagt zelf royaal bij aan hulpfondsen voor China. Hij bezoekt China veelvuldig, zowel voor als na de Tweede Wereldoorlog. In 1947 wordt hij door Chiang Kai-Sjek, de leider van de Chinese nationalistische partij, ontvangen.

Bij de Japanse invasie leidt hij een haastig opgezette militie om Java te verdedigen. Als Semarang wordt ingenomen moet hij vluchten. Vanwege zijn pro-China, anti-Japan activiteiten wordt hij door de Japanners geïnterneerd. In het interneringskamp Cimahi, waar hij de gehele bezettingsperiode verblijft, wordt hij de informele leider van de Chinese geïnterneerden. Hij gebruikt die tijd om Mandarijn-Chinees te leren. In 1946 wordt hij persoonlijk adviseur van Luitenant Gouverneur-Generaal H.J. van Mook. Als adviseur hoopt hij namens de Chinese gemeenschap te kunnen spreken. Die positie zou hij met enige aarzeling hebben geaccepteerd. Zijn verbondenheid met het Nederlandse bestuur zou tot een negatieve indruk aan Indonesische kant kunnen leiden. Dat gebeurt inderdaad, hij is niet populair onder de radicale Indonesische nationalisten.

In 1948 richt hij samen met Chinezen uit andere groeperingen de politieke partij Persatoean Tionghoa (PT, Chinese Unie) op. Het doel is om zowel peranakans als totoks te verenigen. In 1950 verandert de partij haar naam in Partai Demokrat TiongHoa Indonesia (PDTI). Thio blijft voorzitter. Hij komt tot het besef dat hij niet de juiste persoon is om de partij te leiden in een klimaat met zoveel politieke tegenstellingen. Zijn eerdere functie als adviseur van Van Mook achtervolgt hem, is een sta-in-de-weg. Er is behoefte aan een andere organisatie die in staat is om voor de rechten van de Chinezen op te komen in de politieke samenstelling van de Republiek. Dat wordt de Baperki, waarin de PDTI in 1954 samen met nog andere peranakan belangenverenigingen opgaat. Hij is korte tijd vicevoorzitter, zijn invloed neemt echtere af. in 1957 is hij nog één van de initiatiefnemers voor de oprichting van de Tarumanegara Universiteit in Jakarta. Na de Coup van 1965 wordt hij gearresteerd met anderen van Baperki. In 1967 verlaat hij Indonesië voor Nederland. Hij overlijdt daar op 22 september 1969.

Tijdlijn

4 april 1896: geboren in Semarang in een welgestelde Chinese handelsfamilie. Doorloopt de hbs in Leiden, studeert in 1922 aan de Technische Hogeschool in Delft.
1930-1942 Vervult in Semarang allerlei bestuurlijke functies en is actief in hulporganisaties voor o.a. de Chinees-Japanse oorlog (vanaf 1937). Politiek actief wordt hij bij de in 1928 opgerichte op Nederland georiënteerde Chinese politieke organisatie Chung Hwa Hui. Aan het begin van de Japanse bezetting ontwikkelt hij anti-Japanse activiteiten.
1942-1945 Geïnterneerd in Kamp Cimahi. Hij wordt in het kamp de informele leider van de Chinese geïnterneerden en leert Mandarijn Chinees.
1946 Wordt persoonlijk adviseur van Luitenant Gouverneur-Generaal H.J. van Mook.
1948-1953 In 1948 is hij één van de oprichters van de politieke partij Persatoean Tionghoa (Chinese Unie). Deze gaat in 1950 over in de PDTI (Partai Demokrat Tionghoa Indonesia) en in 1954 in de Baperki.
1960 Hij trekt zich terug uit de actieve politiek, maar wordt na de mislukte coup van 1965 met andere Baperki-sympathisanten gearresteerd.
1967 Verlaat Indonesië voor Nederland.
1969 Overlijdt op 22 september in Nederland

Bronnen

• Mary Somers-Heidhues, Thio Thiam Tjong, businessman, community leader, Indonesia, in Southeast Asian Personalities of Chinese Descent, A Biographical Dictionary, vol. I, pp.1171-1174, ed. Leo Suryadinata, Chinese Heritage Centre, ISEAS, Institute of Southeast Asian Studies, Singapore, 2012
• Suryadinata, L., Eminent Indonesian Chinese, Biographical sketches, Singapore, Gunung Agung, 1981
• Wikipedia, Thio Thiam Tjong, 21 Juni 2024.