Auteur: Dick Iskandar

Reeds vanaf twaalf uur druppelen op 1 juni 2012 de eerste belangstellenden voor de Publieksdag CIHC het Gorlaeus-Laboratorium in Leiden binnen. Enkelingen en groepjes worden door de teams van het KITLV en van het CIHC hartelijk ontvangen en de weg gewezen naar de grote collegezaal. Daar zullen de 350 aangemelde personen moeiteloos een plaats kunnen vinden.

Prof. Henk Schulte Nordholt, één van de initiatiefnemers van het Chinese Indonesian Heritage Center van het KITLV opent de middag met een welkomstwoord. Het bijzonder grote aantal belangstellenden geeft aan dat dit onderwerp een gevoelige snaar heeft geraakt bij de doelgroep. Hij plaatst het initiatief binnen de context van de werkzaamheden van het KITLV, die zich concentreren op de geschiedenis van vroeger en nu van de gewezen koloniale gebieden Oost-Indië, het huidige Indonesië en West-Indië, nu de Caraiben. Vanwege de raakpunten met de Stichting Vrienden van het Kong Koan Archief, die ook bij velen bekend is, zal het CIHC met deze stichting samenwerken.

De twee onderdelen voor de pauze richten zich op de informatie rond het erfgoed van de Chinezen uit Indonesië. In het eerste deel spreekt dr. Patricia Tjiook-Liem, de andere initiatiefnemer van het CIHC, over enkele aspecten van het erfgoed van de Chinezen uit Indonesië en de samenhang tussen dat erfgoed en hun geschiedenis. Een geschiedenis niet alleen in Indonesië tijdens en na de koloniale periode, maar ook in Nederland vanaf het einde van de 19de eeuw. Over die geschiedenis is niet eerder structureel verzameld en zij hoopt dat het CIHC in Nederland als een centraal punt zal functioneren voor het behoud van dit erfgoedmateriaal. Dat erfgoed ziet zij niet alleen als een bron van de eigen geschiedenis, maar ook als ‘ballast’ in de zin van een stabiliserende lading die wij meenemen op onze reis naar onze bestemming en die wij daar gebruiken en nalaten voor volgende generaties.

Vervolgens vertellen drs. Jan van Rosmalen, coördinator Bijzondere Collecties van het KITLV en drs. Nico van Horn, archivaris KITLV over de geschiedenis van het Instituut en haar collecties. Het in 1851 opgerichte Instituut heeft een vestiging in Jakarta en heeft door de jaren heen ook materiaal over en van Chinezen uit Indonesië verzameld. Naast boeken in de aan velen bekende bibliotheek bevinden zich in de collecties bijvoorbeeld interviews met Chinese artsen, foto- en ander archiefmateriaal. Aan de hand van hun presentatie zien wij voorbeelden van geschonken of verworven materiaal dat tot het Chinese erfgoed behoort en wordt ons uitgelegd wat er binnen de muren van het KITLV mee gebeurt. Met de wensen van schenkers op het gebied van openbaarmaking wordt rekening gehouden en zoveel mogelijk wordt getracht maatwerk te leveren.

De foto-selectie uit de albums van de familie van H.H. Kan, in de eerste decennia van de 20ste eeuw een bekende Chinese politicus in Nederlands-Indië, wordt in de pauze getoond.

Na de pauze staat het programma in het teken van de familiegeschiedenissen van de Chinezen uit Indonesië. Drs. Ing Lwan Taga-Tan toont historisch filmmateriaal dat haar vader als enthousiast filmer heeft gemaakt van het leven van zijn familie in Surabaya en Tretes tussen 1953 en 1957. Voor velen onder het publiek, waaronder een aantal Surabayanen, is het terugzien van deze beelden een feest van herkenning.

De bijzondere emigratiegeschiedenis van drs. Twie Tjoa tenslotte (geïnterviewd door dr. Maya Liem) voert ons naar de jaren vijftig/zestig toen Chinezen zich gedwongen voelden uit Indonesië te vertrekken en op zoek te gaan naar een ander land om zich te vestigen. Geweigerd door Nederland vanwege de politieke problemen met Indonesië, slaagde Twie Tjoa er in 1962 in met haar familie en een groepje Chinezen eerst in Suriname een nieuw leven op te bouwen om zich uiteindelijk enige tijd later in Nederland te vestigen. Tussen de vrolijke en onbezorgde jaren van de familie Tan en de beslissing tot vertrek van de familie Tjoa uit Indonesië liggen de jaren waarin het leefklimaat voor Chinezen steeds slechter wordt.

Een bijzonder einde van dit programma over erfgoed van Chinezen uit Indonesië en een mooi voorbeeld van de doelstelling van het CIHC is de presentatie van Maria van Dullemen-Tan. Zij vertelt kort over de schenking van het materiaal dat haar familie heeft verzameld over de eigen geschiedenis: in Indonesië met de theefabriek ‘Teh Tong-Tji’ in Tegal en na de emigratie naar Nederland met de bekende ‘Toko Ramee’ in Delft. Met de overhandiging aan Patricia Tjiook-Liem van een familiefoto met beschrijving draagt zij deze schenking symbolisch over. Maria van Dullemen-Tan zal meer over dit familie- 05/09/2013 Chinees-Indonesisch Familie Archief www.cihc.nl/21/Verslag201206 3/3 archief vertellen op de website van het CIHC in de nieuwe rubriek ‘Een schenker aan het woord’.

Tenslotte wordt met de lancering van de website van het Chinese Indonesian Heritage Center WWW.CIHC.NL deze middag en het overvolle programma besloten.

Eerder in de pauze boven in de wandelgangen en na afloop bij de geanimeerde borrel in de grote ontvangsthal beneden was er alle gelegenheid om elkaar te ontmoeten en bij te praten. Zowel bezoekers als organisatie keken terug op een zeer geslaagde dag.

Patricia Tjiook-Liem

Voor de organisatie van deze publieksdag werd een werkgroep samengesteld. De leden van de werkgroep die vanuit hun betrokkenheid met het CIHC spontaan hun medewerking aanboden en een waardevolle bijdrage leverden, zijn:
Maya Liem en Thomas Sutedja
Sioe Yao Kan en Ems Zuidgeest
Wiwi Tjiook en Onnie Tjia.