Auteur: Mariska Snijdewind
70 – Toby en de zilveren beker
In 2017 wordt in Amsterdam Toby Tjen geboren. Bij zijn geboorte krijgt Toby een zilveren beker met zijn naam erin gegraveerd. De familienaam Tjen (曾) duidt op een Chinese herkomst. De naam moet een lange reis hebben gemaakt door de tijd en verschillende landen. In de beker staat ook een andere naam en een datum gegraveerd: Katy van Wely 29-6-1897 Malang. De beker staat symbool voor een ontmoeting tussen de Chinees familie Tjen en de Indo-Europese familie van Wely.
Tjen
Tjen Fa Sie is peperplanter in Meixian, in de provincie Guangdong. Hij komt uit een Hakka-familie. In 1870 vertrekt hij op uitnodiging van de Nederlands-Indische regering naar het eiland Banka om daar een peperplantage op te zetten. Het wordt een bloeiend bedrijf dat door zijn zoon Tjen Ton Long wordt voortgezet als Fa Sie op hoge leeftijd terugkeert naar China.
De zoon van Ton Long, Tjen Djin Tjong, trouwt in 1910 met Tan Moy, dochter van Tan Joen Liong. Zij is net als de bruidegom telg van een vooraanstaande Hakka-familie. Haar vader is Kapitein der Chinezen en lid van de gemeenteraad in Bandoeng. Het is een gearrangeerd huwelijk zoals vaak de gewoonte was binnen de Chinese elite. Het echtpaar vestigt zich in Bandoeng. Ook Djin Tjong heeft al snel een vooraanstaande positie. Hij wordt aangesteld als Luitenant Officier der Chinezen en als wethouder lid van het gemeentelijk bestuur.
Hun zoon Pico Tjen Tjauw Min (曾 昭 民) – inmiddels de 4e generatie in Nederlands-Indië -wordt in 1912 geboren. Hij krijgt een Nederlandse opvoeding. Hij gaat naar de Europese Lagere School, de middelbare school en studeert daarna aan de Geneeskundige Hoogeschool in Batavia. Vervolgens vertrekt hij met het artsendiploma op zak in 1939 naar Nederland om zich te specialiseren in Interne geneeskunde. Twee jaar later promoveert hij in Utrecht.
Van zijn plan om daarna terug te gaan naar zijn geboorteland komt het niet meer. De Duitse bezetting van Nederland en daarna de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië maken zijn terugkeer moeilijk, zo niet onmogelijk. Bovendien is hij in 1942 getrouwd met een Nederlandse vrouw. Hij zal altijd in Nederland blijven wonen. Hoewel de familie Tjen heel Nederlands georiënteerd is, wordt het huwelijk met een niet-Chinese vrouw binnen de Tjen familie niet direct met open armen ontvangen, het wordt zelfs afgekeurd.
Een van de kinderen van Tjauw Min is Tjen Li Swan. In 2017 wordt in Amsterdam haar kleinzoon Toby geboren. Hij is de 7e generatie Tjen gerekend vanaf zijn voorvader Tjen Fa Sie die uit China vertrok.
Van Wely
Jacob Hendrik van Wely is in 1895 als bestuursambtenaar in Nederlands-Indië aangesteld. In 1870 in Batavia geboren als zoon van een Nederlandse bestuursambtenaar en een Soendanese vrouw, groeit hij op in Nederland en volgt in Delft de opleiding tot bestuursambtenaar. Daarna keert hij terug naar zijn geboorteland en trouwt met een Nederlandse. Als zij in 1897 een dochter krijgen noemen zij haar Katy en laten een zilveren geboortebeker maken met inscriptie:
Katy van Wely 29-6-1897 Malang.
Katy trouwt in 1921 met de Nederlandse Jaap Kunst, die zij heeft leren kennen toen hij met een muziektrio een tournee in Nederlands-Indië maakte. Kunst, opgeleid als jurist, vond een baan bij het Binnenlands Bestuur in Bandoeng en vestigde zich met zijn vrouw in die stad. Katy en Jaap komen dus te wonen in dezelfde stad als de familie Tjen Djin Tjong. De families zullen elkaar niet gekend hebben. Niet alleen omdat ze in verschillende delen van de stad wonen maar ook omdat de afstand tussen de verschillende bevolkingsgroepen groot is. Toch is het niet onmogelijk dat wethouder Tjen de ambtenaar Kunst in de wandelgangen van het gemeentehuis van Bandoeng wel eens is tegengekomen.In 1934 gaat Katy met haar man en drie kinderen waaronder dochter Sjuwke met groot verlof naar Nederland. Het gezin zal niet meer terugkeren, aangezien de baan van Jaap bij het Binnenlands Bestuur wordt opgeheven vanwege bezuinigingen.
Vele jaren later kruisen de levens van de familie Tjen en van Wely elkaar weer. De achterkleinzoon van Djin Tjong en de achterkleindochter van Katy komen elkaar tegen in Amsterdam, worden verliefd en gaan samenwonen. In 2017 wordt hun zoon Toby geboren. Zijn overgrootmoeder Sjuwke, de dochter van Katy, geeft Toby een bijzonder cadeau. Hij krijgt de 120 jaar oude geboortebeker van Katy waarin nu ook de naam van Toby en zijn geboortedatum zijn ingegraveerd:
Toby Tjen 4-8-2017 Amsterdam
Clara Brinkgreve
Clara Brinkgreve is historicus en tekenaar en de ene grootmoeder van Toby. Zij heeft het kinderboek Toby en de zilveren beker geschreven en geïllustreerd. Het boek is een coproductie met Tjen Li Swan, de andere grootmoeder.
Het boek is per mail te bestellen bij clarabrinkgreve@gmail.com
De kosten zijn € 15.- plus verzendkosten.