Auteur: Mariska Snijdewind

Mijn moeder heet in het mandarijn Chen Mulan (陈慕兰). In het hokkien is haar naam Tan Bor Lan. Zij werd op 14 januari 1923 in Palembang, Indonesië geboren. Zij bezocht een Chinese middelbare school in deze stad en behaalde in 1938 haar diploma.

Het is opmerkelijk dat dit diploma uit 1938 (grotere versie is onderaan te vinden) werd voorzien van een zegel van het Consulaat van de Republiek China in Palembang. Dit heeft te maken met het feit dat toentertijd kinderen van een Chinese vader door de Republiek China als Chinese staatsburgers werden erkend en dat de Republiek Chinese scholen in Nederlands-Indië financieel ondersteunde. De Hollands-Chinese scholen waren alleen toegankelijk voor de elite en waren voor gewone Chinezen meestal te duur. Dit heeft de ideeën in de Chinese gemeenschap gesterkt om hun eigen scholen in Nederlands-Indië op te zetten. Deze Chinese scholen moesten wel aan de eisen voldoen die door het Consulaat van de Republiek China werden gesteld. Daar stond erkenning en financiering tegenover.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de scholing van mijn moeder onderbroken. Zij heeft mij verteld dat zij grotendeels in huis verbleef, uit angst dat Chinese meisjes op straat door Japanse soldaten zouden worden ontvoerd.

Mijn grootvader Tan Ee Leong was overtuigd van de voordelen van tweetalig onderwijs en Engels-Chinese scholen waren waarschijnlijk meer toegankelijk dan de elitaire Hollands-Chinese scholen. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd zij toegelaten tot de Engels-Chinese School (Anglo-Chinese Girls’ School) voor meisjes in Penang, Maleisië. In 1946 slaagde zij voor het Senior Cambridge Examen. Ondertussen verbleef de rest van haar familie in Shanghai waar haar vader verder werd opgeleid voor zijn werk bij een Chinese bank.

In 1947 werd mijn moeder herenigd met haar ouders, broer en zusters. De familie vestigde zich in Singapore.  Mulan was goed opgeleid en later werd zij juffrouw op een kleuterschool.

Vertaling van het Chinese diploma:

Diploma

De leerling Tan Bor Lan, plaats van herkomst district Yongchun in de provincie Fujian, leeftijd 17 jaar*, heeft de hele opleiding aan de driejarige onderbouw van onze middelbare school voltooid en heeft zich op grond van haar rapportcijfers gekwalificeerd voor dit diploma.

YAN Yingqing, directeur van de Chung Hwa (Chinese) Middelbare School van Palembang.

Datum                                  : Juli 1938 (17e jaar van de Republiek China)

Ronde stempel                  : Chung Hwa School te Palembang.

Zegel in het midden         : Chung Hwa (Chinese) Middelbare School van Palembang

Zegel links                           : Het Consulaat van de Republiek China te Palembang

*Dit kan een weergave van de leeftijd zijn conform de traditioneel Chinese manier van tellen waardoor er sprake kan zijn van een verschil van een of twee jaar

* Namen van personen en plaatsen zijn gespeld volgens de Hanyu Pinyin transcriptie, behalve indien de authentieke spelling in Latijns alfabet bekend was.

Door Suen-Ying Fung

Met dank aan Jos Hu voor de vertaling van het Chinese diploma Voor meer informatie over het Chinese onderwijssysteem in Nederlands-Indië: Patricia Tjiook-Liem, Chinezen uit Indonesië – De geschiedenis van een minderheid. Walburg Pers, Zutphen, 2022.