Foto met Verhaal

‘Een bijzondere nalatenschap, het geestelijk goed van onze vader’ *

De Universiteit Leiden is in het bezit van een unieke verzameling van 284 Chinese boeken: de Go collectie. De boeken zijn afkomstig uit de nalatenschap van Go Sian Lok, geboren in Djombang in 1874, en gestorven in Malang in 1943. In de collectie bevindt zich een aantal boeken die het stempel dragen met de naam van een jongere (latere generatie) neef, Go In Han (1894-1937). Na zijn dood ontfermde Sian Lok zich over diens boeken. In 1978 verwierf de afdeling Sinologie de collectie voor de bibliotheek. Daar konden de boeken geraadpleegd worden in een aparte ruimte: de Van Gulikkamer. Hieraan is helaas een einde gekomen. In de loop van 2016 verhuist de Go collectie naar de Bijzondere Collecties van de UB Leiden. Voortaan kunnen de boeken alleen afzonderlijk in de leeszaal ter inzage worden aangevraagd. Conservator Koos Kuiper nodigde daarom de nazaten van Go Sian Lok uit om de collectie van hun groot- en overgrootvader nog eens op hun gemak te bekijken. Het werd een boeiende middag; de diversiteit van de collectie is fascinerend en reflecteert de brede belangstelling van de oorspronkelijke eigenaar.

Wie was Go Sian Lok?

Go Sian Lok was de nakomeling van een onderwijzer, Go To,die eind 18de eeuw naar Java migreerde vanuit Fukien. De liefde voor de Chinese taal en de Chinese klassieken werd van generatie op generatie doorgegeven. Hoogstwaarschijnlijk ontving Go Sian Lok zijn Chinese educatie van zijn vader en zijn grootvader. Hij vormde hierbij de uitzondering op de regel, want na een of twee generaties in Nederlands-Indië beheersten de meeste peranakans de Chinese taal niet meer. Go Sian Loks beheersing van de Chinese taal, zowel in woord als in geschrift was van zo’n hoog niveau, dat hij de bewondering en het respect afdwong van de totok gemeenschap in Malang, waar hij zich na zijn huwelijk had gevestigd. De totok en de peranakan gemeenschappen waren in die dagen strikt gescheiden, maar Go Sian Lok werd als gelijke omhelsd door de totoks, getuige zijn lidmaatschap, als enige peranakan Chinees, van de lokale Go-clan, een organisatie gebaseerd op bloedverwantschap. Sian Lok was tevens sociaal actief in organisaties die de belangen van de peranakan Chinezen behartigden: o.a. de begrafenisverenigingen Sin Khie Hwee in Djombang en Ang Hien Hoo in Malang, en de Tiong Hwa Hwee Koan (THHK school) in Djombang.
Na zijn huwelijk met de peranakan Oei Tiem Nio verhuisde Go naar Malang, waar hij leiding moest geven aan het familiebedrijf van zijn vrouw, een firma die goederen distribueerde naar lokale barakken en gevangenissen. Ondanks zijn drukke werkzaamheden vond hij de tijd, na zijn middagdutje, om zich te wijden aan calligrafie en het luidop voordragen van Chinese teksten, zo herinnert zich zijn zoon, Go Gien Tjwan.

Waaruit bestaat de collectie?
Gedurende zijn hele leven verzamelde Go Sian Lok meest Chinese boeken, daterend vanaf de 17de tot de eerste helft van de 20ste eeuw. Het was een functionele bibliotheek die goed werd onderhouden. Sian Loks belangstelling was zeer breed. De collectie bevat de Chinese klassieken, naslagwerken, almanakken, romans en werken op het gebied van religies, geschiedenis, wetenschappen en geomantiek, maar ook veel schoolboeken. De historische waarde ligt niet zozeer in de zeldzaamheid van de boeken, maar in het feit dat een privé bibliotheek van een peranakan Chinees zo lang en zo compleet bewaard is gebleven. Wereldwijd zijn er maar een paar vergelijkbare verzamelingen bekend (in de bibliotheek van het Brits museum en een privé collectie in Semarang).
De Go collectie is bovendien speciaal, omdat naast de originele boekenlijst ook persoonlijke documenten erin zijn opgenomen, waaronder de familiestamboom en familiefoto’s.

Hoe kwam de Go collectie terecht in Leiden?
Na zijn dood in 1943, werd de bibliotheek van Go Sian Lok opgeslagen in zijn huis in Malang. Daar bleven de boeken meer dan 30 jaar onaangeroerd, totdat de familie stappen ondernam om de collectie in zijn geheel een permanente bestemming te geven onder de naam Go Sian Lok en waar deze tevens toegankelijk moest zijn voor ontsluiting en verder onderzoek.
In 1978 werd de collectie overgebracht naar Nederland en verworven door de bibliotheek van het Sinologisch instituut in Leiden. De kinderen hebben op deze wijze aan hun plicht voldaan, getuige de woorden van Go Gien Tjwan:
‘dat we vaders nalatenschap in goede handen hebben overgedragen voor ontelbare generaties na ons en vooral ook omdat we hiermee papa hebben geëerd.’ *

Redactie Foto met Verhaal, September 2016

* citaten zijn afkomstig uit privé correspondentie van Go Gien Tjwan, 1978

Bibliografie
Chan, Liang Wai, The Go Collection of the Sinological institute at Leiden University, Leiden 2003 (MA Sinologie, minor Book & publishing)
Kuiper, Koos, The Go collection, introduction and catalogue, Leiden, 2010