Foto met Verhaal

Deze twee foto’s, zijn genomen tijdens de officiële onthulling in 1956 (of 1957?), van een plaquette ter nagedachtenis van de gevallen ANIEM medewerkers in Nederlands Indië. Deze plaquette was geïnstalleerd in het hoofdkantoor van de ANIEM (Algemeen Nederlandsch Indische Electriciteits Maatschappij) aan de Keizersgracht 369 (vh. 515) te Amsterdam.

Met deze foto’s en het bijbehorend verhaal wil ik een poging wagen om een historisch gegeven aan de vergetelheid te ontrukken.

De naam Algemeen Vernietigings Corps hoorden we van een medewerker van de Stichting Gevallenen 2e Wereld Oorlog toen we hem de lijst namen vermeld op de plaquette doorstuurden. Hij herkende enkele namen als zijnde leden van het Algemeen Vernietigings Corps. Later kwam deze naam ook terug in het relaas van Tan Eng Swie, opgenomen in het kader van het project Stichting Mondelinge Geschiedenis van Indonesië (KITLV).

Volgens Tan Eng Swie werden bij alle grote bedrijven in Nederlands-Indië technici geronseld om deel te nemen aan zo’n Algemeen Vernietigings Corps. Het was hun taak om tijdens de Japanse inval achter het terugtrekkende KNIL-leger de infrastructuur te vernietigen. Zo moest de vader van Tan Eng Swie bruggen opblazen en mijn oom Kan Hay Liong (elektrotechnisch ingenieur) de elektriciteitcentrales onklaar maken. Er werd door de Nederlands-Indische regering aan deze Algemeen Vernietigings Corpsen geen ruchtbaarheid gegeven, omdat dit zou impliceren dat ze ervan uitgingen dat de oorlog was verloren. Ook na de Japanse capitulatie werd hierover niet gerept, zodat dit historisch gegeven totaal in de vergetelheid raakte. Zo is het ook niet bekend dat Chinees-Indische burgers in het verzet zaten. Aanvankelijk kon mijn oom nog uit de gevangenis blijven, maar door verraad werd hij in 1944 opgepakt. In gevangenschap weigerde hij mee te werken met de Japanners zoals het repareren van een droogdok en het opblazen van de haven van Balikpapan toen de geallieerden deze zouden heroveren. Daarom werd hij extra slecht behandeld en in isolement gevangen gehouden. Daarbij werd ook nog door de Indonesische kampbewakers steentjes/zand en bamboesplinters in zijn rijst gedaan.

Terug naar de foto’s, op dit moment is het onbekend waar de plaquette zich nu bevindt. Zoektochten liepen alle dood omdat het hoofdkantoor van de ANIEM is omgebouwd tot een appartementen complex.

Sioe Yao Kan, Juni 2013