Foto met Verhaal

Guan Di tempel in Dili, Oost-Timor

In de voormalige Portugese kolonie hebben Oost-Timorezen en Chinezen altijd vredig samengeleefd. In december 1975 viel Indonesië Oost-Timor binnen, nadat Portugal zich uit deze kolonie had teruggetrokken. Op dat moment waren er in Timor zo’n twintigduizend peranakan Chinezen, onder andere afkomstig uit de voormalige Portugese kolonie Macau, die hier al veel generaties woonden. Onder de vele slachtoffers van het Indonesische leger was ook een groot aantal Chinese Timorezen. Velen vluchtten na de Indonesische invasie naar Australië, Taiwan en Portugal. In 1999 kwam er na een VN-referendum een einde aan de Indonesische bezetting die meer dan honderdduizend mensen het leven had gekost. Vooral Dili is sinds de onafhankelijkheid een stad geworden met een grote aantrekkingskracht op Aziatische zakenlieden. Niet alleen Chinese Indonesiërs, ook veel Chinezen van de Volksrepubliek China hebben nu winkels en bedrijven opgezet in de Oost-Timorese hoofdstad.

Hieronder volgt een verslag van reisjournalisten Willy van Rooyen en Willem van Gent van hun bezoek aan een Chinese tempel op Oost-Timor in 2015.

We waren al vaker in Dili, de hoofdstad van Oost-Timor. Maar de Guang Di tempel, gewijd aan Guang Gong, hadden we nooit eerder bezocht. Wel hadden we ooit de grote Chinese begraafplaats bewonderd, prachtig gelegen op een van de heuvels die Dili omringen met een mooi uitzicht op de stad en de kustlijn. Als we op een ochtend de tempel in hartje Dili binnen wandelen, blijkt het bijzonder druk te zijn.

Een Chinese medewerker van de tempel staat voor een altaar, waar hij een koker met houten stokjes schudt terwijl hij iets onverstaanbaars prevelt. Er is een wachtkamer die vol zit met Oost-Timorezen. Maar opmerkelijk genoeg niemand van Chinese afkomst, zo op het oog. Een jong Timorees meisje, in gezelschap van een jongeman, fluistert verlegen iets in het oor van de Chinese tempelmedewerker. Zou ze zwanger willen worden? Op een briefje geven ook andere bezoekers hun wensen door. Dat varieert van het afleggen van een goed examen, het krijgen van een gezond kind tot meer welvaart en alles wat mensen zich verder kunnen wensen. “Iedereen is welkom,” zegt de ‘voorbidder’. “Er komen zoals jullie zien ook veel niet-Chinese Oost-Timorezen. Ze hebben er graag twee dollar voor over.”

Op deze gedenksteen staat: ‘Onze voorouders verlieten onze geboortestad en voeren naar Oost-Timor’.

Voorouderaltaar. Op het tweede tablet linksonder staat China, provincie Fujian.

Willy van Rooijen/Willem van Gent, Augustus 2015
(Deze bijdrage is reeds eerder verschenen in het e-magazine, Latitudes, juni 2015, redactie)