Author: Dick Iskandar

(IN DUTCH ONLY – you can translate it with GOOGLE TRANSLATE)

Foto 1 : De Tjan Ang familie voor hun huis aan de Jl. Panjaitan, Manado (rond 1898).

Eén van de meest bijzondere familiefoto’s die ik heb is de foto van de Tjan Ang familie, voor hun huis in de Chinese wijk van Manado, Noord-Sulawesi. Het echtpaar in het midden zijn mijn overgrootvader en overgrootmoeder. Het derde meisje van rechts is mijn oma, de moeder van mijn vader. De foto moet rond 1898 genomen zijn, waarschijnlijk tijdens het Chinese Nieuwjaar.
Het huis stond aan de Jalan Panjaitan waar ook de Chinese tempel te vinden is. Het huis zelf staat er niet meer, maar nog steeds woont familie van ons op exact dezelfde plek, nu in een bedrijfspand met erachter en boven hun woning. Aan de drukke winkelstraat bevindt zich ook nog steeds de Chinese tempel.

De familiefoto bevat veel informatie over de kledij die door de Chinezen buiten Java en Sumatra werd gedragen in het laat 19de eeuwse Nederlands-Indië en de inrichting van hun woning. Christopher Ng, die de bijdragen verzorgt aan de rubriek Tradities en Cultuur op de CIHC website, heeft de kleding en het huis van mijn familie gedetailleerd beschreven. Hieronder volgen een paar details uit zijn verslag.*
De kleding toont de invloed van drie hoofdculturen: Chinees, lokaal en Europees. Mijn overgrootvader en de man uiterst links dragen zowel Chinese als Europese kleding en toebehoren. Mijn overgrootmoeder draagt lokale kleding in peranakan Chinese stijl; een baju panjang (lange bloes) en een batik sarung gemaakt in Lasem of in een andere stad aan de Javaanse noordkust. De twee kleine jongetjes dragen halskettingen met versierselen die dikwijls dienden als beschermende amuletten.
Het huis, zoals de meeste huizen in de tropen, staat op palen voor koeling en ventilatie. Een altaar met twee kandelaars is net zichtbaar in de deuropening. Tussen de kandelaars bevindt zich een decoratieve zeshoekige houten standaard, bekend als cian-ap. Cian-ap werd alleen gebruikt op belangrijke feestdagen. Daarom lijkt het huis te zijn ingericht voor een feestelijke gelegenheid. Voor de deuropening hangt een zeskantige of achthoekige glazen lantaarn met de Chinese woorden 天 燈 (tian teng, of hemellamp); opgedragen aan Thi Kong, de Heer van de Hemel, onder peranakan Chinezen ook bekend als Tuhan Allah.

De foto die ik vond in de collectie van de bibliotheek van de Universiteit Leiden maakt voor mij het verhaal echt af: de familie, hun huis, hun straat.

Foto 2 : Jl. Panjaitan in 1910, met op de achtergrond de Chinese tempel. Het familiehuis bevindt zich in de rij woningen aan de linkerzijde (foto uit de collectie van de bibliotheek van de Universiteit Leiden).

Onnie Tjia, april 2019

* Het volledige verslag van Christopher Ng, ‘Commentary on a photograph of a Chinese family in Manado’